De afgelopen twee weken zijn vijf lichamen aangespoeld op de stranden van Mallorca. Vermoedelijk gaat het om migranten die van Algerije naar de Balearen probeerden over te steken. De Spaanse autoriteiten ondernemen volgens activiste Helena Maleno te weinig actie om deze mensen te redden. Maleno, die met haar NGO Caminando Fronteras vluchtelingen bijstaat, wijst in een interview met de Duitse krant Mallorca Zeitung op een verschil in aanpak: toen anderhalf jaar geleden twee Duitse zeilers vermist raakten, werd er dagenlang met vliegtuigen, helikopters en schepen naar hen gezocht. Voor migrantenbootjes gebeurt dat op de Balearen nauwelijks.
Structureel falen van de reddingsdiensten
Op andere plekken in Spanje worden vliegtuigen en helikopters ingezet om bootvluchtelingen in nood op te sporen, maar op de Balearen ontbreekt die inzet volgens Maleno. “Als boten van hun koers afwijken en niemand zoekt naar hen, sterven deze mensen.” De Spaanse kustwacht valt onder het ministerie van Verkeer dat verantwoordelijk is voor reddingsoperaties. Maar volgens Maleno wordt er met twee maten gemeten: bij Europese toeristen is er uitgebreide zoekactie, bij migranten vaak niet.
Moeilijke communicatie en gebrek aan hulp
Caminando Fronteras krijgt regelmatig noodoproepen van migranten in problemen, maar de Guardia Civil op de Balearen weigert vaak samen te werken. In andere Spaanse regio’s, zoals de Canarische Eilanden, noteren agenten de informatie en ondernemen actie. Op de Balearen leggen autoriteiten de telefoon neer of verwijzen ze door naar e-mails, aldus Maleno.
Identificatieproblemen en uitbuiting van familieleden
Veel migranten worden nooit geïdentificeerd. Familieleden die hen als vermist opgeven, stuiten op bureaucratische tegenwerking: sommige politiebureaus weigeren vermissingszaken in behandeling te nemen of DNA-monsters af te nemen. Dit opent de deur voor oplichters. In Spanje werd onlangs een netwerk ontmanteld van onder anderen forensisch experts en begrafenisondernemers, die geld vroegen aan wanhopige families in ruil voor informatie over hun verdwenen dierbaren.
Een gevaarlijke route met weinig hoop op verandering
Sinds december zijn zes migrantenboten met 85 mensen – onder wie zeven vrouwen en zeven kinderen – verdwenen op de Balearen-route. Maleno benadrukt dat deze mensen vaak geen ervaring met de zee hebben en niet kunnen zwemmen. Door strengere grenscontroles in Almería kiezen migranten steeds vaker voor de gevaarlijkere route naar de Balearen. Spanje hoopt de diplomatieke banden met Algerije te verbeteren en overweegt migranten terug te sturen, maar volgens Maleno lost dat het probleem niet op: “Spanje laat deze mensen sterven, en ik heb weinig hoop dat dit zal veranderen.”