Pasen op Mallorca

Last updated on mei 20th, 2023 at 06:44 pm

Pasen – Semana Santa – op Mallorca. Gisteren was het Witte Donderdag, de dag dat in Spanje grote, belangrijke processies plaatsvonden. De beroemde processie lijkt meer een feestelijke optocht dan plechtig herdenken.

Dat zijn niet mijn woorden, maar die van de Nederlandse schrijfster Rie Cramer. Ze tekende die op in haar boek Viva Mallorca (1956). In het hoofdstuk Processie lezen we over haar ervaringen met Pasen op Mallorca en dan over de processie in het bijzonder. Hieronder een fragment uit het boek:

“Iets van die wonderlijke tegenstrijdigheid van diepste godsverering en haast heidense praal moet ons ook – ja – ik zou bijna zeggen: schokken in de grote processie van Witte Donderdag. Eindeloos lijkt de stoet en vele rijen dik staan langs de hele weg mensen. Maar – je zou dan toch tenminste verwachten dat er op deze dag van rouw een stemming zou zijn van stille eerbied en inkeer en boete. Niets daarvan. Er wordt geroepen, gepraat en gelachen, over de hoofden heen gewuifd naar niet te bereiken kennissen. Langs de voorste rijen, ter weerskanten van de vrijgehouden weg, bieden verkopers van caramellos en pinda’s zonder veel overtuiging lovend hun waar en zelfs nonnetjes, die de haar toegewezen plaatsen nog niet gevonden hebben in de volte, dringen lacherig en elkander duwend door de onwillig zich splitsende mensenmassa. De pijen die voor het grootste deel de optocht zullen vormen, onkenbaar door hoge puntmutsen, met lange lappen over gezicht en schouders waarin soms even, in de vierkante gaten voor de ogen, een glimp van kijken de mens verraadt, blijven op hun weg naar het beginpunt even praten, dan hier, dan daar en tillen de lange lamfers, die ze wel benauwen moeten. Neen, de eenvoudige Sint Jans-processie in Laren is verheffender dan dit warrig gedoe.

Dan, eindelijk, begint dof tromgeroffel, drie prachtige paardjes gaan dansend voorop, en dan volgen, op de tonen van Chopins treurmars lange rijen soldaten, de militaire kapel.

De processie duurt lang, lang, lang. Zware beeldengroepen worden op fluweel overdekte platformen aan lange staven door tientallen getorst, mariniers, matrozen, guardias civiles en pijen, pijen, pijen. Groene en paarse, witte en grijze, zijden en katoenen en grove linnen spookgestalten, met donkere gaten voor dode ogen. Aan weerskanten van de middengroepen gaan er weer onafzienbare rijen, één voor één, achter elkaar, elk met een brandende kaars. Koorjongens lopen af en aan met lonten om gedoofde vlammen opnieuw te ontsteken. De boetelingen trekken voorbij, in grauw grof zakkengoed, met kettingen omwonden, zwaar slepende kettingen aan de voeten.

Maar zelfs zij schijnen het feit van zo in ‘t openbaar – al zijn ze dan niet te herkennen – hun zondigheid te belijden, belangrijker te vinden dan die zondigheid zelf. Ook zijn er pijen die grove wit-suikeren, stekelige bonbons in de menigte werpen. Handen werken zich naar boven, tientallen handen voor iedere suikerboon. Er wordt gelachen als iemand er een weet te vangen en nog harder gelachen als hij er een mist. En enkel heel op het laatst, als de meeste groepen uit het zicht zijn verdwenen en de verre kaarsenvlammen als vonken dansen in de nacht – na de groepen van Christus in de olijfhof, de kruisdraging en de heilige Veronica, de kruisiging, graflegging en een enkele zwaarddoorboorde, juwelen bestrooide Mater Dolorosa, – enkel heel op het laatst bij de apotheose van het hoog over de menigte gedragen, met lichten en flonkerende edelstenen omgeven kruisbeeld van Cristo Rey, is er een flauwe poging merkbaar om te knielen, wat onmogelijk blijkt in deze saamgedrongen menigte, en wordt er een kruis geslagen en het hoofd gebogen.

Neen, deze beroemde processie lijkt meer op een feestelijke optocht dan plechtig herdenken. Pasen is in ‘t zicht. De lange vasten is welhaast voorbij. Op de markt worden lammetjes verkocht met saamgebonden poten.”

Procesión Semana Santa en Palma de Mallorca 2015: