Last updated on mei 20th, 2023 at 06:56 pm
Uitgave 41, december 2004
In deze serie vertelt Clementine uit Campos over de rol van de vrouw in een andere cultuur, het contact met de familieleden, de typische Spaanse tradities, de taal, de kinderen en nog veel meer andere interessante verschillen. Clementine werkte vier jaar lang in Nederland als maatschappelijk werkster in Amsterdam. Daarvoor leefde ze een jaar lang in Parijs als au pair. Ze woont nu 20 jaar op Mallorca. In 1974 leerde ze haar huidige man Joan Adrover kennen.
Sinterklaas heeft nog niet zijn hielen gelicht of de kerstman is al in zicht.
Oei oei, als die elkaar tegen zouden komen- wat zouden ze in een heftige concurrentiestrijd verwikkeld raken!
Sinterklaas galoppeert met zijn paard en zijn zwarte knechten over de daken van de huizen en de kerstman vliegt met zijn hertengespan door de lucht: hoe verzinnen ze het…?!
Iedereen merkt het al: ik ben niet erg geïnspireerd om voor het kerstnummer een verhaal te schrijven. Niet in de laatste plaats omdat het op dit ogenblik 26 graden is. Dus heerlijk zomerweer. En ik nog bijna dagelijks in zee zwem. Maar vooral omdat ik vind dat het de laatste jaren de spuigaten uit loopt met deze op-consumptiegerichte feesten. Wie gelooft wàt? Sinterklaas, de kerstman of de geboorte van Jezus? In het laatste geval moet ik u van een illusie afhelpen: Jezus werd niet in december geboren maar in september…
December is een donkere en, voor onze noorderlingen, ook een koude maand, dus daarom is dit „feest van het licht“ in deze maand geplaatst, en iedereen maakt er dankbaar gebruik van.
Wie was Jezus Christus? Zijn tweede naam zet ik er expres bij, want alleen de naam „Jezus“ kom je hier overal tegen. Hij was de zoon van een timmerman, geboren in een eenvoudig gezin in Bethlehem en voor mìj de grootste hippie aller tijden……. Want hij vertelde overal en aan alle mensen over de liefde, in de meest pure vorm. De eenheid met alles en iedereen. Hij liet het niet alleen bij woorden maar zette het ook om in daden. Het resultaat van deze liefde heeft hij honderden malen gemanifesteerd; dat zijn de z.g.n. „wonderen“ in de bijbel, het meest misverstane boek ter wereld.
Heel triest wat er door die bijbel allemaal is voortgekomen. Oorlogen over de hele wereld. Religies, kerken en sekten die elkaar letterlijk te lijf gaan.
Dit was in de verste verte de bedoeling niet. Arme, domme mensen. En ondertussen blijven we het feest van het licht vieren. Zouden we èèn dag wereldvrede kunnen bereiken….. imagine all the people- hoe organiseren we dat? Dan hoeven we nog niet eens van elkaar te houden, maar in ieder geval wèl elkaar te dulden, want daar begint het mee. Jezus werd op een afgrijselijke manier gemarteld en gedood alleen maar omdat hij metterdaad liet zien wat echte liefde inhoudt…
Toegegeven, toen de kinderen nog klein waren, deed ik graag aan deze sprookjesfeesten mee, voor hen. Iedereen deed er aan mee dus wij ook.
Overal in huis kaarslichtjes, mierzoete kerstliedjes, een stalletje-een Betlem- en alleen maar lief zijn voor elkaar. De sinterklaasliedjes vonden ze trouwens veel leuker ondanks dat ze er geen idee van hadden wie sinterklaas nou eigenlijk was. Deze liedjes wilden ze het hele jaar horen met als gevolg dat „makkers staakt je wild geraas“ ook midden in de zomer bij tropische temperaturen boven de 30 graden door het huis galmde op herhaaldelijk verzoek.
Er bestaat een kersttraditie die vrij is van alle commerciële doeleinden.
Elk jaar in de kerstnacht stroomt o.a. de kathedraal in Palma vol om naar de Sibil.la te luisteren. Er zijn dan zelfs lange rijen staande mensen, omdat de zitplaatsen allang bezet waren. En waarom? Omdat er in een ieder van ons iets hunkert naar echtheid, iets dat je boven de alledaagse werkelijkheid uittilt. Iets waarvan je diep in je hart voelt: dit is het.
En ook een beetje om je geweten te sussen omdat je niet alleen bezig wilt zijn met gebraden gevulde kalkoen en cadeautjes om een dennenboom heen.
Wat houdt de Sibil.la in?
De naam „Silbil.la“ heeft haar oorsprong in de Griekse oudheid waar verschillende Sibil.les de toekomst voorspelden, wat de eigenlijke vertaling is van „Sibil.la“.
Ik citeer:
Ieder jaar in de kerstnacht wordt op Mallorca de lofzang van de Sibil.la gepresenteerd. In deze nacht wordt een plechtige mis gevierd, voorafgegaan door een nachtwake met lezingen en gezang Matines de Nadal genaamd, met veel elementen uit de kerstfolklore, bijvoorbeeld de typische decoratie van de Neules. Maar de meest opzienbarende traditie is het zingen tijdens deze nachtwake, van de Sibil.la.
Lluc, als spiritueel centrum van Mallorca, viert „de nacht van de Matines“ op de meest verheven manier van het eiland met het zingen van de Blauets, dat zijn de stemmen van hun koor, gevormd door kinderen uit dit kloosterinternaat, waar de muzikale opleiding hun hoofdvak is.
Het kind dat de Sibil.la zingt, onthult met zijn stem de interpretatie van dit bijzondere lied, alleen op Mallorca zo verwezenlijkt, met een kunstvaardigheid die door menig liefhebber van heilige muziek bewonderd wordt.
Het cant de la Sibil.la is een prachtig profetisch lied, dat de advent beëindigt met de aankondiging van het einde van de wereld en de komst van Jezus Christus in de nacht van zijn geboorte, (waarin het refrein Al jorn del Judici, serà qui no haurà fet servici steeds herhaald wordt).
Er zijn vele versies van dit lied die nog bewaard worden (maar niet meer uitgevoerd) in de kathedralen van València, Toleda, Vic en Girona, waar het in de middeleeuwen al gepresenteerd werd. Het is bijzonder mooi in de bedevaartplaats van Lluc, waar het op de meest traditionele manier gepresenteerd wordt, maar ook in de kathedraal van Palma La Seu, (waar het gezang wordt voorgegaan door een sopraan). De basiliek sant Francesc, in Palma houdt deze gezongen mis met het koor nins cantors de sant Francesc. die bovendien uitmunten door el ball de Vavallets.
Dan zijn ook nog vermeldenswaard de matines de santa Eulàlia, in de gelijk genaamde kerk, enz. enz. Alle kerken op het eiland bereiden zich voor op deze nacht waar de Angelus, la Sibil.la en de preek de hoofdmoot vormen. Alleen op Mallorca en Algiers (Sardinië), waar men ook Catalaans spreekt, wordt de verkondiging van de Sibil.la, ieder jaar opnieuw en acapella begeleidt door het kerkorgel.
De Sibil.la staat op een kerkelijke kansel, vanwaar ze deze gezongen preek geeft. Ze heeft een lange tuniek aan, een zwaard in haar handen opgeheven (de gerechtigheid), en draagt een typische hoed. Haar zang vangt aan na de verkondiging van Angelus. Dit middeleeuwse gezang van Apocalíptisch karakter is werkelijk ontroerend, zuiver zoals dan alleen kan zijn uit een meisjes- of jongensmond.
Op de andere eilanden zoals Ibiza wordt het zingen van de caramelles (ook stammend uit de middeleeuwen) opnieuw beleefd. Dan gaan groepen jonge zangers lopend van de ene kerk naar de andere en verkondigen zingend de geboorte van Jezus. Heel populair op Menorca zijn de pastorells de sant Lluís met een religieuze theatervoorstelling die ook zijn oorsprong in de middeleeuwen heeft.
Toen we vonden dat de kinderen oud genoeg waren om een keer een nachtelijke kerstmis bij te wonen in de kathedraal van Palma, en het kerkorgel „o dennenboom, o dennenboom…“ begon te spelen, klaarde het gezicht van mijn dochtertje zienderogen op bij het horen van een bekende melodie en ze zong luidkeels mee: „o krentenbol, o krentenbol…………!“
Clementine