Last updated on mei 20th, 2023 at 06:57 pm
Uitgave 9, april 2002
Taalproblemen en tolken: bij de rechtbank is het onontbeerlijk dat de anderstaligen zich in hun eigen taal kunnen uitdrukken. De tolkdienst beschermt de rechten van wie de Spaanse taal niet volledig beheerst.
********************************************************************
William en Werther filosoferen bij een fris biertje op het terras van hun stamcafé, ‘De Vliegende Hollander’ in El Arenal. Hun goede vriend Henk Jansens is er een weekendje op uit naar Menorca met zijn vrouw Aina, zwanger en gezond. Misschien daarom dwalen hun gedachten af naar het buureiland en de banden tussen de verschillende eilanden van de Balearen.
– Ik – zegt Werther op een plechtige toon – heb alle eilanden van de Balearenarchipel bezocht, Mallorca dat je nooit volledig kent, Menorca waar ik fietste van Ciudadela naar Mahón, Ibiza met zijn campings die ik allemaal getest heb en zelfs Formentera, zo klein dat het bijna onmogelijk is … jezelf er niet te ontmoeten.
– Eerst wil ik Mallorca goed leren kennen – antwoordt William – voor ik het risico neem verder te trekken dan Dragonera of het trieste eiland Cabrera waar de soldaten van de achterhoede van Napoleon een erbarmelijke hongerdood vonden.
– Je lijkt wel een echte Mallorcaan! Hoe mooi zou het zijn alle eilanden per schip te ontdekken zoals de aartshertog Carlos in het verleden. In elk geval zou ik durven zeggen dat Mallorca ideaal is voor de winter zoals de gezellin van Chopin het uitdrukte, Menorca om de lente te begroeten en Ibiza voor de gekte en explosie van leven en kleur van de zomer.
– Ik denk dat je als goede Duitser voor alles een theorie hebt.
– Nu zou ik dolgraag weten wat onze vrienden op Menorca uitspoken…
– Ze zullen zeker een groot taalprobleem hebben – twijfelt William – want Henk kan bijna geen Spaans en Aina spreekt wel Mallorcaans maar geen woord Menorcaans.
– Wat overdreven! Ik heb gelezen dat het dialect van Menorca woorden bevat uit het Engels, Frans en Turks maar toch niet zo verschillend is van het Mallorcaans als jij denkt.
**********************************************************************
¿HABLA ESPAÑOL?
TAALPROBLEMEN EN TOLKEN
Wat gebeurt er als u voor de rechter moet verschijnen en de taal niet spreekt?
Het is duidelijk dat u niet ondervraagd kan worden in een taal die u niet machtig bent. Dat zou regelrecht tegen de mensenrechten en de grondwet ingaan. U hebt dus recht op een advocaat, als u die niet kan betalen wordt hij door de staat betaald, en op een tolk van uw eigen taal. Zo wordt het recht op verdediging van de beklaagde gegarandeerd. De wet zegt dat de bijstand van de advocaat daadwerkelijk en doeltreffend moet zijn. Dit is niet mogelijk indien zijn cliënt zegt of laat blijken het Spaans of een andere officiële taal (bijvoorbeeld het Catalaans) waarin het proces gevoerd wordt, niet te beheersen, of indien het om een zintuiglijk gehandicapte gaat. In beide gevallen is de bijstand van een tolk noodzakelijk, zelfs voor personen van Spaanse nationaliteit die geen Spaans verstaan. Het recht op tolkdienst maakt dus deel uit van het recht op verdediging. Volgens de wet op het strafprocesrecht, ‘Ley de Enjuiciamiento Criminal’ of ‘LECr’ moet hierbij de hulp van een officiële of beëdigde tolk ingeroepen worden.
Wat is een beëdigde tolk?
Een beëdigde tolk wordt benoemd door het Spaans Ministerie van Buitenlandse Zaken na het afleggen van een veeleisende schriftelijke en mondelinge proef. Deze tolken zijn bevoegd als vertalers, om schriftelijke teksten te vertalen en als tolken, om mondelinge gesprekken van de ene taal naar de andere om te zetten. Daarom worden ze soms ook officiële of beëdigde vertalers genoemd. Zij worden opgeroepen om documenten beëdigd te vertalen en bij officiële aangelegenheden te tolken, vooral bij de rechtbank en ook bij de notaris. Beëdigde vertalingen zijn noodzakelijk voor alle officiële documenten die in een vreemde taal opgesteld zijn en die u hier bij een overheidsdienst nodig hebt. Enkele voorbeelden: om Spaanse nummerplaten aan te vragen, bij een erfenis, voor belastingaangifte, om een vennootschap op te richten, een beroepspraktijk te vestigen, bij aan- of verkoop van een woning, homologatie van diploma’s, verandering van nationaliteit, om een werk- of verblijfsvergunning aan te vragen, bij huwelijk, scheiding, enz…. Kortom: de hele papierwinkel die u vanuit België of Nederland meebrengt en hier in Spanje bij een of andere openbare dienst moet indienen, dat allemaal moet beëdigd vertaald worden. Spaanse ambtenaren aanvaarden alleen vertaalde documenten als er een officiële stempel op staat van een beëdigde vertaler die door het Ministerie van Buitenlandse Zaken erkend is.
Terug naar de rechtbank.
Zoals gezegd, moet volgens de wet op het strafprocesrecht beroep gedaan worden op een beëdigde tolk om het recht op verdediging van de anderstalige te waarborgen. Zowel in de wet op de rechterlijke organisatie, ‘Ley Orgánica del Poder Judicial’ of ‘LOPJ’ als in de ‘Ley Orgánica’, ‘LO’ of organische wet, wordt deze uitspraak enigzins afgezwakt. Hier wordt vermeld dat het niet altijd onontbeerlijk is een beëdigde tolk in te zetten bij een rechtszaak. Om tijdverlies te vermijden kan ook een andere tolk worden aagesproken, dit omdat steeds meer mensen vreemde talen onder de knie hebben, zelfs al hebben ze de officiële proef niet achter de rug. Die tolk moet dan een eed afleggen en beloven zijn taak naar behoren te vervullen. Dit is een noodoplossing om de vele rechtszaken met anderstaligen vlotter te laten verlopen. Het is inderdaad zo dat de proef voor beëdigde vertalers of tolken zo veeleisend is dat heel weinig kandidaten uiteindelijk door het Ministerie van Buitenlandse Zaken benoemd worden. Dat is zeker zo voor de eerder ‘kleine’ talen die in Spanje bijna niet onderwezen en door een relatief klein aantal mensen gesproken worden, vooral dan in vergelijking met bijvoorbeeld het Engels. Dit is het geval bij het Nederlands, er zijn maar een klein aantal beëdigde tolken of vertalers in Spanje. Aan de Spaanse kust en op de eilanden is er heel veel vraag naar hun diensten, ze zijn in verhouding met veel te weinig. Daarbij komt nog dat velen hun werk als tolk combineren met andere beroepsbezigheden, dus hun beschikbaarheid is ver van volledig. Toch is een beëdigde tolk voor u de ideale oplossing en de beste garantie dat uw rechten als anderstalige volledig worden gevrijwaard.
Wie mag de functie van tolk in de rechtbank niet waarnemen?
Een ambtenaar van de gerechtelijke politie kan in geen geval die rol vervullen, de reden is duidelijk: het risico bestaat dat de ambtenaar een subjectieve versie van de feiten zou geven. Een van de belangrijkste principes van het strafrechtelijk onderzoek is precies de onpartijdigheid, die in dit geval niet gewaarborgd blijft. Andere ambtenaren kunnen wel als tolk optreden, als zij niet bij de politie tewerkgesteld zijn.
Advocaat en tolk?
Als de advocaat van de anderstalige de taal van de cliënt spreekt, mag hij dan de functie van tolk waarnemen?
Dit is een netelige kwestie. We kunnen ervan uitgaan dat dit niet de ideale situatie is. De advocaat is per definitie partijdig in het voordeel van zijn cliënt. Het is natuurlijk zo dat de tolk een eed moet afleggen en als jurist kan hij het belang van die belofte tot getrouwheid beter inschatten dan wie ook. Toch zijn hier tegenstrijdige belangen in het spel en worden zulke verwarde omstandigheden beter vermeden. Het is belangrijk duidelijkheid te scheppen in de functies van de personen die bij een proces betrokken zijn. Daarom is dit geen ideale situatie, het is veel beter dat de functies van advocaat en tolk gescheiden blijven. De mogelijkheid bestaat dat de rechter daar anders over beslist omwille van praktische redenen, bijvoorbeeld als de tijdsfactor heel belangrijk wordt wegens de aard van het misdrijf.
Menorca is bekend als een echt openluchtmuseum. Op Ibiza hebben de Feniciërs de duidelijkste archeologische sporen hebben nagelaten, op Menorca gaan de bewaarde resten veel verder terug, tot in de prehistorie. Het eiland is overal bezaaid met megalithische bouwwerken, in dit seizoen geeft de rust bij de vindplaatsen het gevoel de enige toerist te zijn. Henk en zijn vrouw logeren in Mahón dicht bij het paleis waar admiraal Nelson zou gewoond hebben. Ze hebben een auto gehuurd om de stenen monumenten te bewonderen, te beginnen met de beroemde Naveta des Tudons.
– Kijk Henk, wat een kleurige weelde veldbloemen tussen het groen van de weiden!
– Je hebt gelijk, we bevinden ons in een Keltisch landschap, eens zien of we ook grazende koeien vinden – zegt Henk spottend.- Waren we maar in La Habana of Santo Domingo onder de tropische zon! Zie me hier lopen met een regenjas aan, gummilaarzen en een dikke wollen trui. Als het nog eens stormt zoals op de heenvaart van Alcudia naar Ciudadela moeten we hier wel op het eiland blijven voor altijd…
– Stop met die onzin, we maken de picknick klaar. Heb je alles mee?
– Ja, alles wat je mij vroeg, een gesneden sandwichbrood en sneden kaas van op het eiland, een beetje olie, zout,
tomaten om te smeren … ik weet niet of het genoeg is, gelukkig heb ik eraan gedacht een goede fles Binisalem mee te brengen.
– Dan kunnen we een plekje zoeken om te gaan zitten en al dat lekkers te verorberen- stelt Aina voor.
Na even zoeken spreidt Aina op een licht glooiende helling het reisdeken uit dat als tafel en zitplaats dienst zal doen. Henk is spoorloos verdwenen, even later hoort ze hem roepen en volgt de richting waaruit de kreten komen. Op een open plaats in een bosje zit Henk bovenop een menhir, op een dolmen heeft hij alle etenswaren uitgestald.
– Schatje, de picknicktafels zijn hier wel primitief en de zitjes een beetje hoog, vind je niet?
– Sense remei – murmelt Aina geamuseerd.
Tot in de meimaand!
Juan Costa. Abogado
Kristien Lesage. Beëdigd vertaler