Last updated on mei 20th, 2023 at 06:57 pm
Uitgave 15, oktober 2002
Over patiëntenrechten en medische verzorging in Spanje en het buitenland
Zeven uur, vrijdagavond 18 oktober, aan de tapkast van “De Vliegende Hollander”. De kelner, Arturo, leunt ontspannen tegen de toog terwijl hij een gezellig gesprek voert met Henk Jansens. Iets verder zit een groepje vrienden quiz te spelen : William, Werther en Aina, de vrouw van Henk, met zoontje Tomeu op de arm. Werther leest de quizvragen en verbetert de spelers als een echter leraar.
– Jij als inboorlinge – grapt Werther tegen Aina – kan je ons vertellen welke rol de feesten van tw aalf oktober spelen binnen de inlandse folklore?
– La Virgen del Pilar, Patrona de España, die speciaal in Zaragoza wordt gevierd …
– Zeer goed – beoordeelt Werther.
– Is het niet “Matrona”? – knipoogt William.
– De “patrón” of mannelijke patroonheilige van Spanje is Santiago Apóstol en de “patrona” of vrouwelijke patroonheilige de Virgen del Pilar, tussen deze feestdagen op 25 juli en 12 oktober worden de meeste volksfeesten in Spanje gevierd.- komt Werther tussen, zoals gewoonlijk met het gezag van een kenner en voegt toe : – Zaragoza aan de oevers van de Ebro, vroeger Cesaraugusta, is een mijlpaal op de Franse Weg of Weg naar Santiago, volgens de traditie verscheen de Maagd aan de Apostel aan wie de eerste evangelisatie van het Iberisch schiereiland opgedragen was …
– Op welke dag trad Jaume I in de stad Valencia binnen?
– Vijfentwintig december? – weifelt Henk.
– Op negen oktober 1238 valt de Moorse stad Valencia in handen van Koning Jaume I de Veroveraar. De eerste intrede in de stad werd geleid door el Cid in het jaar 1094.
– En de verovering van Mallorca?
– Dat weet ik – roept Henk – de ontscheping in Santa Ponsa op tien september 1229.
– Wat is de ziekte van Alzheimer? – vraagt Werther bedrijvig door.
Er valt een stilte, tot Werther zelf het antwoord leest:
– Het is een degeneratieve ziekte die de lichamelijke en verstandelijke vermogens aantast, persoonlijkheidsstoornissen veroorzaakt en zonder een aangepaste behandeling kan leiden tot een ernstige toestand van onbekwaamheid. Van de eerste gevallen werd meer dan een eeuw geleden al diagnose gesteld, maar pas in de tachtiger jaren van de twintigste eeuw werd men bewust van de ernst van het probleem en wat dit zou kunnen betekenen in de toekomst, gezien de spectaculaire stijging van de levensduur.-
Uit zijn eigen encyclopedische kennis voegt hij toe, terwijl de anderen hem met open mond aanstaren: – De oorsprong is onbekend en de diagnose ingewikkeld. Hoewel nog geen efficiënt geneesmiddel gevonden is, bestaan toch een aantal behandelingen die de verschijning van de symptomen remmen, waardoor bepaalde verloren vermogens kunnen teruggewonnen worden en die de zieken meer welzijn bezorgen.
– En wie kan mij vertellen welke de rechten zijn van de patiënt bij medische behandeling?
DE RECHTEN VAN DE PATIENT
RELATIE TUSSEN PATIËNT EN ZORGVERSTREKKERS
De patiënt moet zijn toestemming geven voor elke behandeling die de arts wil instellen. Hij moet die beslissing kunnen nemen met kennis van zaken en daarom moet de arts alle informatie verstrekken over de gezondheidstoestand, de voordelen en de risico’s van de behandeling, de prognose, de therapeutische alternatieven en zo meer.
In de wet op de patiëntenrechten geldt deze verplichting niet alleen voor artsen, maar voor alle zorgverstrekkers: artsen, tandartsen, apothekers, kinesitherapeuten, verpleegkundigen, enz. Maar steeds meer mensen worden in een ziekenhuis behandeld, door een team. In dat geval moet het ziekenhuis erover waken dat het personeel dat er werkt zijn plicht doet. Maar als het gaat om zorgverstrekkers die zelfstandig zijn en niet in loondienst van het ziekenhuis werken, kan de patiënt bij geschil het ziekenhuis niet aansprakelijk stellen. En het is zeer de vraag of de patiënt informatie krijgt van het ziekenhuis over het statuut van het personeel.
KWALITEITSVOLLE ZORG
Volgens de wet moet de zorgverstrekker kwaliteitsvolle zorg verstrekken die tegemoet komt aan de behoeften van de patiënt.
INFORMATIE EN TOESTEMMING
De patiënt heeft recht op alle informatie over zijn gezondheidstoestand. Eventueel kan hij een persoon aanduiden aan wie de inlichtingen gegeven worden.
De wet stipuleert dat de patiënt op een duidelijke en verstaanbare manier zijn toestemming moet geven voor een behandeling. Zowel de arts als de patiënt kunnen de toestemming schriftelijk laten vastleggen. Om die toestemming te bekomen moet de zorgverstrekker heel wat informatie verstrekken: over het doel van de behandeling, de contra-indicaties, de bijwerkingen, de risico’s van behandelen én van niet behandelen, de alternatieven en de financiële gevolgen.
VRIJHEID VAN KEUZE
Als de patiënt geen toestemming geeft, kan er geen medisch “contract” afgesloten worden. Het is dan aan de patiënt om een andere therapeutische weg in te slaan (een andere arts of een alternatieve geneeswijze). Het doel van het bezorgen van de informatie is dat de patiënt de behandeling kan weigeren en een andere arts opzoeken. De vrijheid van keuze is essentieel. De patiënt kan een andere arts raadplegen zonder de wet te overtreden.
MEDISCH GEHEIM
De zorgverleners moeten het medisch geheim en de privacy van de patiënt respecteren.
De wet voorziet een beperkte toegang tot informatie voor de verzekeraars. Alleen een beschrijving van de huidige gezondheidstoestand mag meegedeeld worden.
MEDISCHE VERZORGING IN SPANJE
Werkenden en gepensioneerden hebben in Spanje recht op gratis medische verzorging. Dat is trouwens zo voor iedereen die een sociale zekerheidsbijdrage betaalt, als werknemer of zelfstandige. Alle burgers van de Europese Unie hebben dezelfde rechten, u moet alleen bij de gemeente zijn ingeschreven.
Als werknemer of zelfstandige die in Spanje werkzaam is, betaalt u de bijdrage aan de Seguridad Social en hebt daardoor recht op medische verzorging.
Gepensioneerden die niet in Spanje hebben gewerkt, moeten eerste hun AOW- instantie of mutualiteit in Nederland of België inlichten en daar de nodige formulieren aanvragen.
U gaat naar het dichtsbijzijnde kantoor van de Spaanse openbare gezondheidszorg. Om het juiste adres te vinden kunt u naar het volgende gratis telefoonnummer bellen: 900 16 65 65 of u gaat zelf bij een informatiecentrum langs.
Welke papieren worden op het kantoor meestal gevraagd ?
Allereerst een bewijs van inschrijving op de gemeente (empadronamiento).
Dan natuurlijk een identiteitsbewijs: paspoort, identiteitskaart of verblijfskaart (eventueel het aanvraagformulier voor de verblijfskaart). Daarbij voor gepensioneerden niet in Spanje hebben gewerkt, de nodige formulieren van de OAW-instantie of mutualiteit uit België of Nederland
Hebt u recht op medische verzorging bij de Seguridad Social als gepensioneerde of omdat u in Spanje werkt?
Dan kunt u uw gezinsleden op uw “cartilla” (inschrijvingskaart voor medische verzorging bij de sociale zekerheid) laten inschrijven. Daarvoor hebt u ook het bewijs van inschrijving in de gemeente nodig, waarbij alle gezinsleden ingeschreven staan op hetzelfde adres. Daarbij wordt meestal een uittreksel uit het trouwboekje of het register van de burgerlijke stand gevraagd om de familieband aan te tonen. In de Nederlandse en Belgische gemeenten kunt u bij de afdeling burgerlijke stand vaak een meertalig uittreksel krijgen van de geboorte- of huwelijksakte. Het uittreksel uit het trouwboekje moet beëdigd vertaald worden. Tenslotte krijgt u een formulier om in te vullen en de medische bijstand aan te vragen.
OPENBARE GEZONDHEIDSZORG IN SPANJE
Doktersbezoeken bij de Seguridad Social zijn gratis, ook bij de meeste specialisten. Een uitzondering is de tandarts, die bij de sociale zekerheid alleen tanden trekt, diagnose stelt en geneesmiddelen voorschrijft. Voor alle andere tandverzorging moet u naar een privé-tandarts.
Uw huisarts (die meestal niet aan huis komt) mag u zelf kiezen. In de praktijk wordt eerst een arts aangeduid, indien u wenst te veranderen, kan dat enkele maanden later.
Als u naar een specialist wilt, gaat u even bij de huisarts een formuliertje halen om een afspraak te maken.
Daarnaast bestaan natuurlijk de privé-ziektekostenverzekeringen.
E111-FORMULIER
Een goede raad: Als u hier in Spanje bij de Sociale Zekerheid ingeschreven bent, ga dan voor uw vertrek naar Nederland of België even langs bij het kantoor van de Seguridad Social. Daar kunt u het formulier E111 aanvragen, zo krijgt u indien nodig openbare medische bijstand in de hele Europese Economische Ruimte. Dit formulier is geldig voor maximum 3 maanden in alle landen van de Europese Unie en van de Europese Economische Ruimte, namelijk Duitsland, Oostenrijk, België, Denemarken, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Ijsland, Italië, Luxemburg, Noorwegen, Nederland, Portugal, Verenigd Koninkrijk en Zweden.
Indien u de medische zorg tijdens uw reis volledig of gedeeltelijk moet betalen in België, Nederland of een ander land van de EER, is het belangrijk de terugbetaling aan te vragen bij de bevoegde instelling en dit tijdens uw verblijf in het land zelf, voor u de terugreis aanvat, om onnodige vertraging te vermijden. Op het kantoor van de Spaanse sociale zekerheid waar u het formulier aanvraagt, kunnen ze u meer informatie geven over de precieze werking van het systeem.
WATER BIJ DE WIJN
– Wie is de patroonheilige van Mexico?
– San José carpintero of Sint-Jozef de timmerman – antwoordt Aina.
– En hoe heette het galjoen dat Mexico met de Filippijnen verbond?
– Het galjoen van Acapulco. De volledige route was Cádiz – La Habana – Veracruz – over land tot Acapulco – Manila, waar Chinese producten uitgewisseld werden die vooral uit Shanghai kwamen – legt William uit, zeker van zijn stuk.
– Welke zijn de Europese culturele hoofdsteden van dit jaar?
– Die is gemakkelijk – glimlacht Arturo – Salamanca en Brugge.
– Juist. Nu tellen we de punten en ik vertel jullie wie deze week quizkampioen wordt … en als prijs een fles cava of Spaanse schuimwijn krijgt … and the winner is … Henk Jansens.
– Bravo voor mezelf! – roept Henk uit – vanavond drink ik thuis de hele fles leeg.
– Maar liefste – onderbreekt Aina voorzichtig – je weet toch wel dat de dokter jou bruisende dranken verboden heeft, we maken de fles hier beter open en drinken ze samen met de vrienden …
Arturo brengt glazen voor de deelnemers. – Bravo Henk! Wat drink jij? Water zonder bruis?
Juan Costa. Abogado
Kristien Lesage. Beëdigd vertaler