Ensaimada op een postzegel

Last updated on mei 20th, 2023 at 06:43 pm

De Spaanse post startte onlangs met een nieuwe serie postzegels. Daarbij gaat het om het thema eten. De titel luidt Gastronomía: España en 19 platos. Van iedere Spaanse regio wordt een typisch gerecht voorgesteld. Voor de Balearen werd een ensaimada op een postzegel afgebeeld.

Een ensaimada bestaat uit gesuikerd in de oven gebakken deeg dat is vervaardigd uit tarwebloem, water of melk, suiker, eieren en reuzel. Soms wordt er in plaats van reuzel boter gebruikt. Het wordt met toevoeging van iets ouder ensaimadadeeg als zuurdeeg bereid.

In de 17e eeuw dook de ensaimada voor de eerste keer in de geschiedenis op. Destijds werd tarwemeel hoofdzakelijk voor de bereiding van brood gebruikt. Er zijn documenten gevonden die aantonen dat er ensaimadas werden gemaakt voor feesten en partijen.

Vanaf de 18e eeuw vond de ensaimada vooral bij de midden- en hogere klasse gretig aftrek. Men at het gebak graag bij een kop warme chocolademelk.

In de loop van de 19e eeuw werd de ensaimada ook buiten de grenzen van Mallorca bekend. Hij dook op in verzamelde recepten of in reisbeschrijvingen. Daarbij werde de bereidingswijze afgedrukt of het werd voorgesteld als een zeer populair product van het eiland Mallorca.

VIDEO: Een bezoekje aan Ca’n Joan de s’Aigo. In dit traditionele familiebedrijf in Palma de Mallorca worden o.a. ensaimadas gebakken:

De Oostenrijkse aartshertog Ludwig Salvator schreef tussen 1869 en 1891 een prachtige verhandeling over de tradities op Mallorca, getiteld Die Balearen in Wort und Bild geschildert  waarin ook talrijke verwijzingen naar de ensaïmada van Mallorca staan. De ensaïmada wordt in deze verhandeling beschreven als een typisch gebakje dat de midden- en hogere klasse graag at bij het ontbijt, als avondbrood of als dessert bij de lunch.

Uit historische documenten blijkt dat de ensaïmada deel uitmaakte van het historische erfgoed van Mallorca en een belangrijk ingrediënt was van het eigen banketbakkerswerk.

De traditie van brood- en banketbakkerij op Mallorca is lang. Het banketbakkersambacht is een van de oudste gilden die teruggaat tot de 14e eeuw. Deze lange traditie blijkt ook uit de gemiddelde leeftijd van de bakkerijen op Mallorca: meer dan 50% van de bedrijven die vandaag bestaan zijn ouder dan 150 jaar en vaak nog in handen van de familie in de vijfde generatie.

In boeken die zich op Mallorca afspelen kom je de ensaimada bijna altijd tegen. Dat is bijvoorbeeld het geval in de roman Eiland van het tweede gezicht van Albert Vigoleis Thelen. Hieronder een fragment waarin de ensaimada opduikt:

“Beneden sloeg de klopper twee keer tegen de deur, op de trap waren voetstappen te horen, er werd geklopt, Zwingli deed open. Er verscheen een man die door zijn kleding herkenbaar was als kelner. Hij was van gemiddelde grootte, had een verzorgd uiterlijk, fijne gelaatstrekken en prettige manieren. Zijn jasje met gouden knopen was smetteloos wit. Hij bracht koffie die hij inschonk uit een koperen thermoskan en er was warm gebak bij, het waren de beroemde ensaimadas een specialiteit van het eiland waarop de Mallorcanen bijna nog trotser zijn dan op hun grootste zoon, de dichter, filosoof, mysticus en martelaar van zijn eigen, zogenaamde Lullische kunst, Ramón Lull.

Op allebei, de reuzelkoeken en de ars magna van Raimundus, zou ik algauw verliefd worden. Antonio, zo heette de kelner en onze latere redder in de nood, stond op zeer goede voet met don Helvecio en deze, die ons had voorgesteld, klopte hem met snelle klapjes op zijn schouder, alsof hij zichzelf moed wilde inspreken. Antonio sprak een paar woorden Frans, zodat ik met die van mij kon deelnemen aan een gesprek dat echter alweer gauw in het Spaans verviel. Ik was in de minderheid.”